Czym jest programowanie obiektowe

Dlaczego programowanie obiektowe jest ważne?

Wyobraź sobie, że budujesz dom używając tylko młotka, gwoździ i jednej długiej deski. Możliwe? Tak. Praktyczne? Absolutnie nie. Programowanie obiektowe to jak posiadanie całej skrzynki narzędzi – każde ma swoje zadanie, wszystkie współpracują ze sobą, a Ty możesz budować skomplikowane rzeczy w prosty sposób.

Czym właściwie jest obiekt?

W programowaniu obiekt to połączenie danych (właściwości) i funkcji (metod) które na tych danych działają. Przykład:

// Klasa - przepis na obiekt
public class Samochod {
    // Właściwości (dane)
    private String marka;
    private int predkosc;
    
    // Konstruktor - sposób tworzenia obiektu
    public Samochod(String marka) {
        this.marka = marka;
        this.predkosc = 0;
    }
    
    // Metody - co obiekt potrafi robić
    public void jedz() {
        predkosc = 50;
        System.out.println(marka + " jedzie z prędkością " + predkosc + " km/h");
    }
    
    public void hamuj() {
        predkosc = 0;
        System.out.println(marka + " zatrzymał się");
    }
}

Teraz możemy utworzyć konkretne samochody:

public class Main {
    public static void main(String[] args) {
        // Tworzymy obiekty z klasy Samochod
        Samochod toyota = new Samochod("Toyota");
        Samochod bmw = new Samochod("BMW");
        
        // Używamy metod obiektów
        toyota.jedz();  // Toyota jedzie z prędkością 50 km/h
        bmw.jedz();     // BMW jedzie z prędkością 50 km/h
        toyota.hamuj(); // Toyota zatrzymał się
    }
}

Podstawowe zasady programowania obiektowego

1. Enkapsulacja – ukrywanie szczegółów

Enkapsulacja to jak kokpit samolotu. Pilot widzi tylko potrzebne przyciski, nie całą skomplikowaną mechanikę silnika.

public class KontoBankowe {
    private double saldo; // Prywatne - nikt z zewnątrz nie może tego zmienić
    
    public void wplac(double kwota) {
        if (kwota > 0) {
            saldo += kwota;
        }
    }
    
    public boolean wyplac(double kwota) {
        if (kwota > 0 && kwota <= saldo) {
            saldo -= kwota;
            return true;
        }
        return false;
    }
    
    public double getSaldo() {
        return saldo; // Bezpieczny dostęp do salda
    }
}

2. Dziedziczenie - budowanie na istniejących rozwiązaniach

Dziedziczenie pozwala tworzyć nowe klasy bazując na już istniejących:

// Klasa bazowa
public class Pojazd {
    protected String marka;
    protected int predkosc;
    
    public void jedz() {
        System.out.println("Pojazd się porusza");
    }
}

// Klasa dziedzicząca
public class SamochodSportowy extends Pojazd {
    private boolean turbo;
    
    public void wlaczTurbo() {
        turbo = true;
        predkosc *= 2;
        System.out.println("TURBO WŁĄCZONE! Prędkość: " + predkosc);
    }
    
    @Override
    public void jedz() {
        System.out.println("Samochód sportowy mknie z prędkością " + predkosc);
    }
}

3. Polimorfizm - jedna nazwa, różne zachowania

Polimorfizm to możliwość wywoływania tej samej metody na różnych obiektach, ale każdy zachowuje się inaczej:

public class TestPolimorfizmu {
    public static void main(String[] args) {
        Pojazd[] pojazdy = {
            new Samochod("Toyota"),
            new SamochodSportowy(),
            new Motocykl("Harley")
        };
        
        // Ta sama metoda, różne zachowania
        for (Pojazd pojazd : pojazdy) {
            pojazd.jedz(); // Każdy pojazd "jedzie" inaczej
        }
    }
}

Dlaczego OOP ułatwia życie programisty?

Przykład z prawdziwego projektu

Wyobraź sobie aplikację sklepu internetowego. Bez OOP musielibyśmy mieć jeden gigantyczny plik z tysiącami linii kodu. Z OOP mamy:

// Każda klasa ma jasno określoną odpowiedzialność
public class Produkt {
    private String nazwa;
    private double cena;
    // metody związane z produktem
}

public class Koszyk {
    private List produkty;
    // metody zarządzania koszykiem
}

public class Uzytkownik {
    private String email;
    private Koszyk koszyk;
    // metody związane z użytkownikiem
}

public class Zamowienie {
    private Uzytkownik klient;
    private List produkty;
    // metody przetwarzania zamówień
}

Pierwsza praktyczna aplikacja

Stwórzmy prostą aplikację do zarządzania biblioteką:

import java.util.ArrayList;
import java.util.List;

public class Ksiazka {
    private String tytul;
    private String autor;
    private boolean wypozyczona;
    
    public Ksiazka(String tytul, String autor) {
        this.tytul = tytul;
        this.autor = autor;
        this.wypozyczona = false;
    }
    
    public boolean wypozycz() {
        if (!wypozyczona) {
            wypozyczona = true;
            return true;
        }
        return false;
    }
    
    public void zwroc() {
        wypozyczona = false;
    }
    
    public String getInfo() {
        String status = wypozyczona ? "wypożyczona" : "dostępna";
        return tytul + " - " + autor + " (" + status + ")";
    }
}

public class Biblioteka {
    private List ksiazki;
    
    public Biblioteka() {
        ksiazki = new ArrayList<>();
    }
    
    public void dodajKsiazke(String tytul, String autor) {
        ksiazki.add(new Ksiazka(tytul, autor));
    }
    
    public void wyswietlKsiazki() {
        System.out.println("=== BIBLIOTEKA ===");
        for (Ksiazka ksiazka : ksiazki) {
            System.out.println(ksiazka.getInfo());
        }
    }
}

// Użycie
public class Main {
    public static void main(String[] args) {
        Biblioteka biblioteka = new Biblioteka();
        
        biblioteka.dodajKsiazke("Władca Pierścieni", "J.R.R. Tolkien");
        biblioteka.dodajKsiazke("1984", "George Orwell");
        
        biblioteka.wyswietlKsiazki();
    }
}