Pierwsze kroki z Git – podstawowe komendy

Dlaczego Git jest kluczowy dla programisty

Wyobraź sobie, że piszesz esej i co jakiś czas zapisujesz kopię: „esej_v1.doc”, „esej_v2.doc”, „esej_final.doc”, „esej_final_naprawde.doc”. Git robi to samo, ale elegancko i automatycznie dla Twojego kodu.

Czym jest Git i dlaczego powstał

Git to system kontroli wersji – narzędzie które śledzi zmiany w plikach w czasie. Został stworzony przez Linusa Torvaldsa (tego od Linuxa) w 2005 roku, bo istniejące narzędzia nie nadążały za potrzebami dużych projektów programistycznych.

Instalacja i pierwsza konfiguracja Git

Instalacja na różnych systemach

Windows:
Pobierz z git-scm.com i zainstaluj z domyślnymi ustawieniami. To da Ci Git Bash – terminal który „rozumie” komendy Unix.

macOS:

# Używając Homebrew (polecane)
brew install git

# Lub pobierz z git-scm.com

Ubuntu/Debian:

sudo apt update
sudo apt install git

Pierwsza konfiguracja

Po instalacji musisz „przedstawić się” Git-owi:

# Ustaw swoje imię i nazwisko
git config --global user.name "Jan Kowalski"

# Ustaw swój email (ważne: użyj tego samego co na GitHub)
git config --global user.email "jan.kowalski@example.com"

# Sprawdź czy się zapisało
git config --list

Podstawowe koncepcje – repozytorium, commit, branch

Repozytorium (Repository)

Commit

Branch (gałąź)

5 najważniejszych komend Git

1. git init – tworzenie nowego repozytorium

# Stwórz nowy folder dla projektu
mkdir moj-pierwszy-projekt
cd moj-pierwszy-projekt

# Zainicjuj Git w tym folderze
git init

# Sprawdź status
git status

Po git init pojawi się ukryty folder .git – to „mózg” Twojego repozytorium.

2. git add – dodawanie plików do staging area

# Stwórz plik
echo "console.log('Hello World!');" > app.js

# Dodaj jeden plik
git add app.js

# Lub dodaj wszystkie zmienione pliki
git add .

# Sprawdź co jest w staging area
git status

3. git commit – zapisywanie zmian

# Commit z opisem w jednej linii
git commit -m "Dodaj pierwszą wersję app.js"

# Sprawdź historię commitów
git log --oneline

4. git status – sprawdzanie stanu repozytorium

# Sprawdź co się dzieje w repozytorium
git status

# Krótka wersja
git status -s

To najczęściej używana komenda – pokazuje które pliki są zmienione, które w staging area, a które niesledzą.

5. git log – przeglądanie historii

# Pełna historia
git log

# Skrócona (polecana na co dzień)
git log --oneline

# Historia z grafiką (dla branch'y)
git log --oneline --graph

# Historia z datami i autorami
git log --pretty=format:"%h %an %ad %s" --date=short

Cofanie zmian – gdy coś pójdzie nie tak

Cofanie zmian które nie są jeszcze w commit

# Cofnij zmiany w konkretnym pliku
git checkout -- app.js

# Usuń plik ze staging area (ale zostaw zmiany w pliku)
git reset app.js

# Cofnij wszystkie zmiany do ostatniego commit
git reset --hard HEAD

Cofanie commit’a

# Cofnij ostatni commit (ale zostaw zmiany w plikach)
git reset --soft HEAD~1

# Cofnij ostatni commit i usuń zmiany
git reset --hard HEAD~1

# Stwórz nowy commit który odwraca poprzedni (bezpieczniejsze)
git revert HEAD

Podstawy pracy z GitHub

Łączenie lokalnego repo z GitHub

1. Stwórz nowe repozytorium na GitHub.com
2. Skopiuj URL z GitHub (np. https://github.com/twoja-nazwa/moj-projekt.git)
3. Połącz lokalne repo z GitHub:

# Dodaj remote (zdalne repo)
git remote add origin https://github.com/twoja-nazwa/moj-projekt.git

# Wyślij kod na GitHub
git push -u origin master

# Przy kolejnych push wystarczy
git push

Pobieranie kodu z GitHub

# Sklonuj istniejące repo
git clone https://github.com/ktos/jakis-projekt.git

# Pobierz najnowsze zmiany
git pull

Typowe błędy początkujących

Plik .gitignore – co nie powinno być w repo

Stwórz plik .gitignore w głównym folderze projektu:

# Pliki IDE
.idea/
*.iml
.vscode/

# Pliki systemu
.DS_Store
Thumbs.db

# Pliki buildu
*.class
target/
build/
node_modules/

# Pliki konfiguracyjne z hasłami
*.env
config.properties
database.config

# Logi
*.log
logs/

Workflow na co dzień

Typowy dzień programisty z Git:

# Rano - pobierz najnowsze zmiany
git pull

# Sprawdź na czym pracujesz
git status

# Pracuj nad kodem...
# (edytujesz pliki w IDE)

# Co jakiś czas sprawdzaj co zmieniłeś
git status
git diff

# Gdy skończysz kawałek funkcjonalności
git add .
git commit -m "Dodaj funkcję eksportu danych do CSV"

# Na koniec dnia wyślij zmiany
git push

Przydatne zasoby:

• Oficjalna dokumentacja Git
• Gitignore.io – generator plików .gitignore
• GitHub – najpopularniejszy hosting Git
• Learn Git Branching – interaktywny tutorial
• Atlassian Git Tutorials

Czy masz już swoje pierwsze repo na GitHub? Podziel się linkiem w komentarzach – będziemy Cię dopingować! 🚀