Instrukcje warunkowe – if, else, switch w Javie

Programowanie to sztuka tworzenia programów które potrafią podejmować decyzje. Wyobraź sobie program który zawsze robi dokładnie to samo – byłby bezużyteczny. Instrukcje warunkowe to narzędzia dzięki którym Twój kod może wybierać różne ścieżki działania w zależności od sytuacji.

Dlaczego instrukcje warunkowe są ważne?

W prawdziwym życiu ciągle podejmujemy decyzje: „Jeśli pada deszcz, wezmę parasol”, „Jeśli jest piątek, idę na pizzę”. Programy działają podobnie – muszą reagować na różne sytuacje. Bez instrukcji warunkowych każdy program wykonywałby się identycznie za każdym razem.

Instrukcja if – podstawa podejmowania decyzji

Instrukcja if to najważniejsza instrukcja warunkowa. Działa jak pytanie: „Czy coś jest prawdą?”. Jeśli tak – wykonaj kod, jeśli nie – pomiń go.

public class PodstawyIf {
    public static void main(String[] args) {
        int wiek = 18;
        
        // Podstawowy if
        if (wiek >= 18) {
            System.out.println("Jesteś pełnoletni!");
        }
        
        // Ten kod wykona się zawsze
        System.out.println("Koniec programu");
    }
}

If, else if, else – więcej możliwości

Życie rzadko ma tylko dwie opcje. Dlatego Java oferuje else if i else do obsługi wielu scenariuszy.

public class WiekKategorie {
    public static void main(String[] args) {
        int wiek = 25;
        
        if (wiek < 13) {
            System.out.println("Jesteś dzieckiem");
        } else if (wiek < 18) {
            System.out.println("Jesteś nastolatkiem");
        } else if (wiek < 65) {
            System.out.println("Jesteś dorosły");
        } else {
            System.out.println("Jesteś seniorem");
        }
    }
}

Instrukcja switch - elegancka alternatywa

Gdy masz wiele konkretnych wartości do sprawdzenia, switch może być czytelniejszy niż łańcuch if-else if.

public class DniTygodnia {
    public static void main(String[] args) {
        int dzien = 3; // 1=poniedziałek, 2=wtorek, itd.
        
        switch (dzien) {
            case 1:
                System.out.println("Poniedziałek - ciężki start");
                break;
            case 2:
                System.out.println("Wtorek - już lepiej");
                break;
            case 3:
                System.out.println("Środa - połowa tygodnia");
                break;
            case 6:
            case 7:
                System.out.println("Weekend - super!");
                break;
            default:
                System.out.println("Normalny dzień roboczy");
        }
    }
}

Operatory porównania - narzędzia do warunków

Żeby tworzyć sensowne warunki, musisz znać operatory porównania. To "słowa" którymi mówisz Java czego szukasz.

Łączenie warunków - operatory logiczne

Czasem jeden warunek to za mało. Java pozwala łączyć warunki operatorami logicznymi.

public class ZlozoneWarunki {
    public static void main(String[] args) {
        int wiek = 20;
        boolean maLicencje = true;
        String miasto = "Warszawa";
        
        // Operator && (AND) - oba warunki muszą być prawdziwe
        if (wiek >= 18 && maLicencje) {
            System.out.println("Możesz prowadzić samochód");
        }
        
        // Operator || (OR) - wystarczy jeden prawdziwy warunek
        if (miasto.equals("Warszawa") || miasto.equals("Kraków")) {
            System.out.println("Mieszkasz w dużym mieście");
        }
        
        // Operator ! (NOT) - odwraca warunek
        if (!maLicencje) {
            System.out.println("Musisz zdać egzamin na prawo jazdy");
        }
    }
}

Kiedy używać if, a kiedy switch?

Częste błędy początkujących

// BŁĄD!
switch (ocena) {
    case 5:
        System.out.println("Bardzo dobry");
        // Brak break - kod "przepadnie" dalej!
    case 4:
        System.out.println("Dobry");
        break;
}

// BŁĄD!
if (imie == "Jan") { }

// POPRAWNIE!
if (imie.equals("Jan")) { }

Przydatne zasoby:

• Oracle - The if-then Statement
• Oracle - The switch Statement
• Java Language Specification - Expressions

Masz pytania o instrukcje warunkowe? A może udało Ci się rozwiązać zadanie? Napisz w komentarzach - chętnie pomogę!