Zmienne i typy danych w Javie – Podstawy dla początkujących

Dlaczego zmienne są ważne?

Wyobraź sobie, że piszesz program do zarządzania sklepem. Musisz przechowywać informacje o produktach – ich nazwy, ceny, ilości. Bez zmiennych nie masz gdzie tych danych przechować! Zmienne to jak pudełka z etykietkami – każde ma swoją nazwę i zawiera określony typ informacji.

Czym jest zmienna?

W Javie zmienna to nazwane miejsce w pamięci komputera, gdzie przechowujemy dane. Każda zmienna ma trzy ważne elementy:

• Typ – jaki rodzaj danych może przechowywać
• Nazwa – jak się do niej odwołujemy w kodzie
• Wartość – co aktualnie zawiera

// Deklaracja zmiennej
int wiek;           // typ: int, nazwa: wiek, wartość: brak (null)

// Inicjalizacja zmiennej
wiek = 25;          // przypisanie wartości 25

// Deklaracja z inicjalizacją w jednej linii
int rokUrodzenia = 1990;

Podstawowe typy danych w Javie

Java ma osiem podstawowych typów danych, które nazywamy typami prostymi (primitive types). Oto najważniejsze z nich:

Przykłady deklaracji różnych typów

public class ZmiennePrzyklad {
    public static void main(String[] args) {
        // Liczby całkowite
        int iloscProduktow = 150;
        int temperatura = -5;
        
        // Liczby z przecinkiem  
        double cenaZaLitr = 4.85;
        double wagaWKilogramach = 75.3;
        
        // Wartości prawda/fałsz
        boolean czyPadaDeszcz = true;
        boolean czySklepOtwarty = false;
        
        // Znaki
        char pierwszaLiteraNazwiska = 'K';
        char ocenaZEgzaminu = 'A';
        
        // Teksty
        String imie = "Anna";
        String nazwiskoFirmy = "TechCorp Solutions";
        
        // Wyświetlenie wartości
        System.out.println("Imię: " + imie);
        System.out.println("Wiek: " + iloscProduktow);
        System.out.println("Cena: " + cenaZaLitr + " zł");
    }
}

Zasady nazewnictwa zmiennych

Nazwa zmiennej musi spełniać określone zasady, ale dobrze jest też stosować konwencje które ułatwią czytanie kodu:

Zasady obowiązkowe:

• Nazwa może zawierać litery, cyfry, _ i $
• Nie może zaczynać się od cyfry
• Nie może być słowem kluczowym Javy (int, class, public, etc.)
• Java rozróżnia wielkie i małe litery

Dobre praktyki:

• Używaj camelCase – pierwsza litera mała, każde kolejne słowo wielką literą
• Nazwy zmiennych zaczynaj małą literą
• Używaj opisowych nazw po polsku lub angielsku
• Unikaj skrótów które mogą być niejasne

// ✅ Dobre nazwy
int wiekKlienta = 30;
double cenaBrutto = 123.45;
boolean czyAktywneKonto = true;
String adresEmail = "jan@example.com";

// ❌ Złe nazwy  
int w = 30;           // co to jest 'w'?
double c = 123.45;    // co to jest 'c'?
boolean flag = true;  // jaka flaga?
String s = "jan@example.com"; // co zawiera 's'?

Inicjalizacja zmiennych

W Javie możesz zadeklarować zmienną bez przypisywania jej wartości, ale przed pierwszym użyciem musisz ją zainicjalizować (nadać wartość początkową).

public class InicjalizacjaZmiennych {
    public static void main(String[] args) {
        // Deklaracja bez inicjalizacji
        int liczbaKlientow;
        
        // ❌ To nie zadziała - zmienna nie została zainicjalizowana
        // System.out.println(liczbaKlientow);
        
        // ✅ Najpierw inicjalizacja, potem użycie
        liczbaKlientow = 50;
        System.out.println("Liczba klientów: " + liczbaKlientow);
        
        // ✅ Lub deklaracja z inicjalizacją w jednej linii
        String nazwaProduktu = "Laptop Dell";
        double cena = 2499.99;
        
        System.out.println(nazwaProduktu + " kosztuje " + cena + " zł");
    }
}

Częste błędy przy pracy ze zmiennymi

public class CzesteBledy {
    public static void main(String[] args) {
        // ❌ Błąd: próba przypisania tekstu do liczby
        // int wiek = "25";  // Błąd kompilacji!
        
        // ✅ Poprawnie: liczba do typu liczbowego
        int wiek = 25;
        
        // ❌ Błąd: dzielenie liczb całkowitych
        int a = 5;
        int b = 2;
        double wynik = a / b;  // wynik = 2.0, a nie 2.5!
        
        // ✅ Poprawnie: co najmniej jedna liczba typu double
        double wynikPoprawny = (double) a / b;  // wynik = 2.5
        
        System.out.println("Błędny wynik: " + wynik);
        System.out.println("Poprawny wynik: " + wynikPoprawny);
    }
}

Przydatne zasoby:

• Oracle – Primitive Data Types
• Oracle – Variables
• Eclipse IDE – darmowe środowisko programistyczne

Zmienne i typy danych to fundament każdego programu w Javie. Gdy już opanujesz te podstawy, będziesz mógł przejść do bardziej zaawansowanych tematów jak operatory, instrukcje warunkowe i pętle. Pamiętaj – każdy ekspert kiedyś zaczynał od prostych zmiennych!

A Ty? Jakie masz doświadczenia z pierwszymi krokami w programowaniu? Podziel się w komentarzach!